Maagzuur? Zuurremmertjes: Niet zo onschuldig als ze lijken

Geschreven door: Naomi Dongelmans, huisarts

Maagzuurremmers en de bijwerkingen

Als huisarts zie ik bijna dagelijks patiënten met maagklachten. Dat betekent dat in een huisartsenpraktijk gemiddeld bij 22 van de 1000 patiënten per jaar met maagpijn komen en 7 van de 1000 patiënten met zuurbranden. Vaak wordt er meteen naar maagzuurremmers gegrepen als dé oplossing. En ja, deze medicijnen kunnen snel verlichting bieden. Maar wat veel mensen niet weten, is dat ze op de lange termijn meer kwaad dan goed kunnen doen.

Ik vergelijk maagzuurremmers vaak met een pleister op een open wond. Ze verlichten de pijn en het ongemak tijdelijk, maar ze pakken de onderliggende oorzaak niet aan. En dat is precies waar het probleem zit. 

Het is tijd om verder te kijken dan de symptomen en op zoek te gaan naar de onderliggende oorzaak van de klachten. Want wat als ik je vertel dat in Nederland meer dan 3 miljoen mensen chronisch maagzuurremmers gebruiken, terwijl de klachten bij de meeste van hen vanzelf zouden overgaan? En het zelfs bij auto-immune gastritis bewezen NIET effectief is?

Waarom zijn maagzuurremmers zo populair?

Hoewel maagzuurremmers snel verlichting kunnen bieden voor brandend maagzuur en een moeizame spijsvertering, is het belangrijk om te begrijpen dat ze slechts een tijdelijke oplossing bieden. De farmaceutische industrie doet er alles aan om ons te laten geloven dat maagzuurremmers de heilige graal zijn voor een gezonde maag. Veel patiënten vertellen me dat hun arts hen heeft verzekerd dat maagzuurremmers veilig zijn omdat 'iedereen ze gebruikt'. Maar het feit dat iets veel wordt gebruikt, betekent niet automatisch dat het goed voor je is. Het is makkelijk om naar een pilletje te grijpen als je last hebt van brandend maagzuur. Maar vergeet niet: medicijnen hebben altijd bijwerkingen.

De bijwerkingen van maagzuurremmers

Ik zie veel patiënten die jarenlang maagzuurremmers gebruiken en daardoor ernstige vitaminen- en mineralentekorten ontwikkelen. Ze kwamen bij me met klachten als vermoeidheid, spierkrampen en zelfs botontkalking. Het was hartverscheurend om te zien hoe hun gezondheid achteruit ging, terwijl ze dachten dat ze alles goed deden door hun medicijnen trouw te slikken.

En dan heb je nog het risico op infecties. Maagzuur is namelijk onze eerste verdedigingslinie tegen schadelijke bacteriën. Als je dat zuur neutraliseert, geef je die bacteriën vrij spel.

Maagzuur is eigenlijk heel belangrijk voor je lichaam. Het helpt je niet alleen om je voedsel te verteren, maar ook om belangrijke voedingsstoffen op te nemen. Door maagzuurremmers te gebruiken, verminder je de hoeveelheid maagzuur in je lichaam. Dit kan leiden tot verschillende problemen, zoals:

1. Vitamine B12 tekorten
Stel je voor dat je je elke dag moe voelt, spierkrampen hebt, of tintelingen in je handen en voeten ervaart. Misschien heb je zelfs moeite met concentreren of vergeet je dingen steeds vaker. (Dementie is een reëel risico)....Dit kunnen allemaal tekenen zijn van een vitamine B12-tekort. Vitamine B12 is essentieel voor de aanmaak van rode bloedcellen en het goed functioneren van je zenuwstelsel. Een tekort kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
2. Mineraaltekorten
Naast een vitamine B12-tekort kunnen langdurige maagzuurremmers waarbij een te kort aan maagzuur ontstaat, ook leiden tot tekorten aan belangrijke mineralen zoals magnesium, calcium en ijzer. Langdurig gebruik van maagzuurremmers kan, naast een vitamine B12-tekort, leiden tot tekorten aan essentiële mineralen zoals:

  • Calcium: Een tekort aan calcium kan leiden tot botontkalking (osteoporose) en een verhoogd risico op botbreuken.
  • Magnesium: Magnesium is belangrijk voor de werking van spieren en zenuwen. Een tekort kan leiden tot spierkrampen, vermoeidheid en onregelmatige hartslag.
  • IJzer: IJzer is nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen. Een tekort kan leiden tot bloedarmoede, met klachten als vermoeidheid, kortademigheid en bleekheid.

Wat kun je doen?

Als je dagelijks maagzuurremmers gebruikt, is het belangrijk om regelmatig je bloed te laten controleren op een tekort aan vitamine B12 en ijzer. Dit is vooral belangrijk als je last hebt van de klachten die ik eerder noemde.

Naast bloedonderzoek kun je ook je voeding aanpassen. Eet meer voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze voedingsstoffen, zoals:

  • Vitamine B12: Vlees, vis, zuivelproducten en eieren.
  • Calcium: Groene bladgroenten (zoals boerenkool en spinazie).
  • Magnesium:Noten, zaden, volkoren producten, bananen en groene bladgroenten.
  • IJzer: Rood vlees, gevogelte, vis, peulvruchten, noten en groene bladgroenten.

Wanneer naar de huisarts?

Mocht je je zorgen maken over een mogelijk tekort, dan is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts. Zij kunnen de oorzaak van je klachten vaststellen en je adviseren over de juiste behandeling.
3. Verhoogd risico op infecties

Maagzuur is je eerste verdedigingslinie tegen schadelijke ziekteverwekkers. Het werkt als een soort poortwachter die voorkomt dat micro-organismen je lichaam binnendringen. Door het gebruik van maagzuurremmers wordt deze barrière verzwakt. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op infecties zoals:

  • Longontsteking: Ziekteverwekkers die normaal gesproken door het maagzuur worden gedood, kunnen nu gemakkelijker in de luchtwegen terechtkomen en een longontsteking veroorzaken.
  • Gastro-intestinale infecties: Ook in de darmen kunnen ziekteverwekkers makkelijker overleven en infecties veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan voedselvergiftiging.
4. Spijsverteringsproblemen

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar maagzuurremmers kunnen juist leiden tot meer spijsverteringsproblemen. Hoewel ze in eerste instantie bedoeld zijn om brandend maagzuur te verlichten, kunnen ze op de lange termijn de natuurlijke balans van je spijsvertering verstoren. Dit kan leiden tot:

  • Constipatie: Door de verminderde zuurgraad in de maag kan de vertering van voedsel minder efficiënt verlopen, wat kan leiden tot verstopping en opgeblazen buik.
  • Diarree: Aan de andere kant kunnen maagzuurremmers ook diarree veroorzaken, bijvoorbeeld door een verandering in de samenstelling van de bacteriën, je microbioom in de darmen.
Vraag gratis video consult aan met Dr. Naomi

Je verwacht het niet...

Veel mensen denken dat brandend maagzuur en een opgeblazen gevoel worden veroorzaakt door te veel maagzuur. Paradoxaal genoeg kan een tekort aan maagzuur juist leiden tot deze klachten. Wanneer er te weinig maagzuur is, wordt voedsel niet goed verteerd. Dit kan leiden tot fermentatie in de maag, waardoor gas ontstaat en klachten als een opgeblazen gevoel en brandend maagzuur kunnen ontstaan. In deze gevallen kan het gebruik van maagzuurremmers de situatie zelfs verergeren, omdat het de hoeveelheid maagzuur verder vermindert.

Wat kun je dan wel doen?

natuurlijke oplossingen bij maagklachten

In plaats van meteen naar maagzuurremmers te grijpen, kun je overwegen om de volgende natuurlijke oplossingen te proberen:

1. Kauw goed op je voedsel

Door goed te kauwen maak je voedsel kleiner en meng je het met speeksel. Speeksel bevat enzymen, zoals amylase, die al in je mond beginnen met het afbreken van koolhydraten. 

Wist je trouwens dat goed kauwen niet alleen goed is voor je spijsvertering, maar ook voor je mentale gezondheid? Wanneer je haastig eet en slecht kauwt, kan dit stress vergroten. Door bewust te kauwen, geef je je lichaam en geest de tijd om te ontspannen en te genieten van je maaltijd. Bovendien kan het helpen om tandenknarsen te verminderen, omdat je kaakspieren dan al voldoende aan het werk zijn.

Waarom is dit belangrijk?

  • Minder werk voor de maag: Als je goed gekauwd voedsel doorslikt, heeft je maag minder moeite om het voedsel af te breken. Dit vermindert de kans op maagklachten en een opgeblazen gevoel.

  • Betere opname van voedingsstoffen: Wanneer voedsel goed wordt verteerd, kunnen de voedingsstoffen beter worden opgenomen in je lichaam.

  • Het voorkomt fermentatie: Grote stukken voedsel kunnen in de maag gaan gisten, waardoor gassen ontstaan. Dit kan leiden tot een opgeblazen gevoel en andere ongemakken.

Kortom:

Door goed te kauwen op je voedsel geef je je spijsvertering een vliegende start. Je maakt het voor je lichaam makkelijker om voedingsstoffen op te nemen en voorkomt veel voorkomende spijsverteringsproblemen, zoals een opgeblazen gevoel, zure reflux en constipatie.

2. Eet meer gefermenteerd voedsel

Gefermenteerd voedsel is een echte aanwinst voor je spijsvertering. Producten zoals zuurkool, kimchi en kefir zitten boordevol probiotica. Dit zijn levende bacteriën die van nature in onze darmen voorkomen en een belangrijke rol spelen bij de vertering.

  • Een gezond microbioom: Probiotica helpen om een gezond evenwicht te herstellen in je darmflora, oftewel je microbioom. Dit is essentieel voor een goede spijsvertering, een sterk immuunsysteem en kan zelfs invloed hebben op je mentale gezondheid.

  • Sterkere darmwand: Probiotica kunnen de darmwand versterken, en eventuele lekke darm helen, waardoor schadelijke stoffen minder gemakkelijk je lichaam kunnen binnendringen.

  • Verhoogde maagzuurproductie: maagzuurproductie nog verder onderzocht moet worden, suggereren sommige studies dat probiotica de maagzuurproductie kunnen stimuleren,  waardoor de opname van bepaalde voedingsstoffen, zoals calcium en ijzer, verbeterd worden.

  • Vermindering van klachten: Probiotica kunnen helpen bij het verminderen van verschillende spijsverteringsklachten, zoals diarree, constipatie en een opgeblazen gevoel.

Hoe kun je meer gefermenteerd voedsel eten?

  • Probeer verschillende soorten gefermenteerd voedsel om te ontdekken welke je het lekkerst vindt en je microbioom diverser te maken.

  • Langzaam opbouwen: Als je nog niet gewend bent aan gefermenteerd voedsel, bouw het dan geleidelijk in je dieet in.

  • Zelf maken: Het is leuk om zelf gefermenteerde producten te maken, zoals zuurkool of kombucha.

Kortom:

Gefermenteerd voedsel is een perfecte manier om je darmflora gezond te houden en je spijsvertering te verbeteren. Door dagelijks gefermenteerde producten te eten of drinken, kun je je algehele gezondheid een boost geven.

3. Beheer stress

Chronische stress heeft een directe impact op ons lichaam, inclusief onze spijsvertering. Wanneer we langdurig stress ervaren, activeert ons lichaam de 'FFF (fight, flight, freeze)' respons. Dit zorgt ervoor dat onze energie wordt gericht op overleven, in plaats van op spijsvertering. Hierdoor wordt de productie van maagzuur verminderd.

Waarom leidt stress tot verminderde maagzuurproductie?

De nervus vagus, een belangrijke zenuw die zowel het brein als de darmen verbindt, wordt beïnvloed door stress. Wanneer we gestrest zijn, wordt de activiteit van de nervus vagus verminderd, wat kan leiden tot een verminderde maagzuurproductie.

Stressmanagementtechnieken voor een gezonde spijsvertering:

  • Meditatie: Probeer een geleide meditatie met focus op de ademhaling.

  • Diepe ademhaling: Adem langzaam in door je neus en uit door je mond. Visualiseer hoe de spanning je lichaam verlaat.

  • Yoga en tai chi: Deze vormen van lichaamsbeweging activeren het parasympatische zenuwstelsel en de nervus vagus.

  • Progressieve spierrelaxatie: Spannende spiergroepen aan- en ontspannen. Begin bij je voeten en werk omhoog naar je hoofd.

  • Voldoende slaap: Zorg voor een goede slaaphygiëne en slaap voldoende om uitgerust te wakker te worden.

  • Regelmatige lichaamsbeweging: Beweeg regelmatig, kies een activiteit die je leuk vindt.

  • Mindfulness: Oefen mindfulness in het dagelijks leven, bijvoorbeeld tijdens het eten of douchen.

Aanvullende tips:

  • Voedingskeuzes: Bepaalde voedingsmiddelen kunnen een positieve invloed hebben op de stressrespons. Denk aan voedingsmiddelen rijk aan omega-3 vetzuren (zoals vette vis), magnesium (zoals bladgroenten) en vitamine B (zoals bananen).

  • Hulp zoeken: Als je moeite hebt om stress zelf te managen, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Een therapeut of coach kan je helpen bij het ontwikkelen van effectieve copingstrategieën.

4. Probeer appelazijn

Appelciderazijn is een natuurlijke remedie die al eeuwenlang wordt gebruikt om de spijsvertering te verbeteren. Het bevat azijnzuur, een organische verbinding die verschillende gunstige effecten heeft op het lichaam.

Waarom appelciderazijn?

  • Stimuleert de maagzuurproductie: Azijnzuur in appelciderazijn stimuleert de productie van maagzuur. Dit is essentieel voor een goede vertering, omdat maagzuur helpt bij het afbreken van voedsel en het doden van schadelijke bacteriën.

  • Verbetert de opname van voedingsstoffen: Door een optimale maagzuurproductie worden voedingsstoffen beter opgenomen in het lichaam.

  • Balans in de darmflora: Appelciderazijn kan bijdragen aan een gezonde balans in de darmflora door de groei van goede bacteriën te bevorderen.

  • Vermindert opgeblazen gevoel: Door een betere vertering kan appelciderazijn helpen om een opgeblazen gevoel te verminderen.

Speciaal voor veganisten:

Veganisten kunnen een verhoogd risico lopen op een verminderde maagzuurproductie, vooral na een aantal jaren op een plantaardig dieet. Dit komt doordat bepaalde voedingsstoffen die bijdragen aan een gezonde maagzuurproductie, minder aanwezig zijn in plantaardige voeding. Het gebruik van appelciderazijn kan daarom een waardevolle aanvulling zijn op een veganistisch voedingspatroon.

Hoe gebruik je appelciderazijn?

  • Voor de maaltijd: Meng een eetlepel appelciderazijn in een glas water, eventueel met een mespuntje bicarbonaat en een halve citroen en drink dit 15-30 minuten voor de maaltijd.

  • Let op de kwaliteit: Kies voor biologische, ongepasteuriseerde appelciderazijn met 'the mother' voor de meeste gezondheidsvoordelen.

  • Begin langzaam: Start met een kleine hoeveelheid en bouw het geleidelijk op tot 2 eetlepels / 30 ml per keer om te kijken hoe je lichaam reageert.

Kortom:

Appelciderazijn kan een waardevolle aanvulling zijn op een gezond voedingspatroon en kan helpen bij het verbeteren van de spijsvertering, vooral voor veganisten.

5. Eet groene bittere voedingsmiddelen

Het opnemen van bittere voedingsmiddelen in je dieet kan een positieve impact hebben op je spijsvertering. Bittere stoffen, ook wel fytonutriënten genoemd, stimuleren de productie van spijsverteringssappen en bevorderen een gezond microbioom. Dit werd zelfs al in 1855 beschreven in een wetenschappelijk tijdschrift!

Waarom zijn bittere groenten goed voor je?

  • Stimulatie van spijsverteringssappen: Bittere stoffen triggeren de productie van maagzuur, gal en spijsverteringsenzymen, wat essentieel is voor een goede vertering.

  • Versterkte darmgezondheid: Bittere stoffen kunnen de groei van goede bacteriën in de darm bevorderen en zo bijdragen aan een gezonde darmflora.

  • Verlichting van spijsverteringsklachten: Bittere groenten kunnen helpen bij het verlichten van verschillende spijsverteringsklachten, zoals een opgeblazen gevoel en constipatie.

  • Andere gezondheidsvoordelen: Naast hun positieve effect op de spijsvertering, worden bittere stoffen ook in verband gebracht met een verminderd risico op bepaalde chronische ziekten, zoals diabetes type 2 en hartziekten.

Voorbeelden van bittere groenten:

  • Groene bladgroenten: Andijvie, witlof, rucola, boerenkool, spruitjes

  • Andere bittere groenten: Radijs, cichorei, artisjok

  • Bittere kruiden: Paardebloem, endive, radicchio

  • Fruit: Grapefruit, pomelo.

Tips voor het eten van bittere groenten:

  • Begin met kleine hoeveelheden: Je smaakpapillen moeten wennen aan de bittere smaak.

  • Combineer met vet: Een beetje vet kan de bitterheid verzachten en de opname van voedingsstoffen bevorderen.

  • Gebruik dressings: Maak zelf dressings op basis van bittere groenten, zoals rucolapesto.

  • Experimenteer met kruiden: Kruiden zoals kurkuma en gember kunnen de smaak van bittere groenten complementeren.

6. Gebruik verse gember

Het kauwen op verse gember, het zetten van thee of het verwerken ervan in uw maaltijden kan een soortgelijke verlichting bieden als maagzuurremmers. Onderzoek en de ervaringen van mijn patiënten hebben aangetoond dat gember effectief is bij het verzachten van spijsverteringsproblemen en het bevorderen van de algehele gezondheid van de spijsvertering. Het werkt zelfs evengoed als een maagzuurremmer, zonder de bijwerkingen!

  • Hoe werkt gember? Gember bevat gingerol, een stof met ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Het stimuleert de productie van speeksel en maagsap, wat de vertering bevordert en misselijkheid kan verminderen. Daarnaast heeft gember een kalmerende werking op de spieren in de maag en darmen, wat kan helpen bij krampen en een opgeblazen gevoel.

  • Voordelen van gember:

    • Vermindert misselijkheid: Gember wordt vaak gebruikt om misselijkheid tijdens de zwangerschap, reisziekte en na een operatie te verminderen.

    • Verlicht spijsverteringsklachten: Gember kan helpen bij een opgeblazen gevoel, winderigheid, indigestie en maagkrampen.

    • Werkt ontstekingsremmend: Gember kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in het spijsverteringskanaal.

    • Verbetert de opname van voedingsstoffen: Door de verbeterde spijsvertering kunnen voedingsstoffen beter worden opgenomen.

  • Hoe kun je gember gebruiken?

    • Gemberthee: Schil een stukje gember, rasp het fijn en overgiet het met heet water. Laat het even trekken en voeg eventueel wat honing of citroen toe.

    • Vers: Kauw op een klein stukje verse gember of voeg geraspte gember toe aan je gerechten.

    • Gembershot: Meng gember, citroen en water in een blender voor een verkwikkende shot.

    • Supplementen: Gember is ook verkrijgbaar in capsulevorm.

Let op: Hoewel gember over het algemeen veilig is, kunnen sommige mensen bijwerkingen ervaren zoals brandend maagzuur of een allergische reactie. Overleg met je arts als je zwanger bent, borstvoeding geeft of medicijnen gebruikt.

Gratis consult met dokter Naomi

Heb je genoeg van die zure oprispingen en dat opgeblazen gevoel? Samen kunnen we werken aan een oplossing. Boek dan een gratis gesprek in bij NL Slank


Bronnen

  1. Aregawi LG, Shokrolahi M, Gebremeskel TG, Zoltan C. The Effect of Ginger Supplementation on the Improvement of Dyspeptic Symptoms in Patients With Functional Dyspepsia. Cureus. 2023 Sep 27;15(9):e46061. doi: 10.7759/cureus.46061. PMID: 37771933; PMCID: PMC10525921.

  2. Müller A, Zimmermann-Klemd AM, Lederer AK, Hannibal L, Kowarschik S, Huber R, Storz MA. A Vegan Diet Is Associated with a Significant Reduction in Dietary Acid Load: Post Hoc Analysis of a Randomized Controlled Trial in Healthy Individuals. Int J Environ Res Public Health. 2021 Sep 23;18(19):9998. doi: 10.3390/ijerph18199998. PMID: 34639299; PMCID: PMC8507786.

  3. Sarker SA, Ahmed T, Brüssow H. Hunger and microbiology: is a low gastric acid-induced bacterial overgrowth in the small intestine a contributor to malnutrition in developing countries? Microb Biotechnol. 2017 Sep;10(5):1025-1030. doi: 10.1111/1751-7915.12780. Epub 2017 Jul 17. PMID: 28714103; PMCID: PMC5609274.

  4. Gomez Cifuentes JD, Sparkman J, Graham DY. Management of upper gastrointestinal symptoms in patients with autoimmune gastritis. Curr Opin Gastroenterol. 2022 Nov 1;38(6):600-606. doi: 10.1097/MOG.0000000000000878. Epub 2022 Sep 9. PMID: 36165039; PMCID: PMC9561041.

  5. Budd G. Remedies for Disorders of Stomach. Iowa Med J. 1855 May;2(4):294-296. PMID: 37677369; PMCID: PMC10038433.

  6. NHG standaard maagklachten

  7. CBS huisartsencontact met maagklachten